Η «Μπανιέρα του Διονύσου» είναι μια δράση και εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε στην υποβαθμισμένη, πολυπολιτισμική περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος. Ο ανοιχτός αρχαιολογικός χώρος λειτουργεί ως πεδίο συνάντησης και αναψυχής του «φιλοξενούμενου» πλήθους της Αθήνας.
Η εγκατάσταση/δράση διαχειρίστηκε τις καταβολές της εκφοράς του δημόσιου ποιητικού λόγου στο διονυσιακό θέατρο και δημιουργήθηκε ως ανταπόκριση στην σημερινή κατάσταση της πόλης της Αθήνας σε συσχετισμό με την εποχή του φθινοπώρου και τον τρύγο.
Η δράση στόχευε στην ανάδειξη της ενεργούς σχέσης ανάμεσα στην συνάθροιση, την εκφώνηση, την συν-διατροφή, το έδαφος, τον χορό και το σώμα.
Στην συγκεκριμένη περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, τα συνδηλούμενα ήταν η σχέση της πολυπολιτισμικότητας δηλαδή του ξένου (κάτοικοι της περιοχής) με τον Διόνυσο, θεότητας που αφορά το «ξένο» μέσα στον κάθε πολίτη, την μέθη, αυτό που ως «άγριο» ή «μη πολιτισμένο» καταλαμβάνει τον άνθρωπο στον διονυσιασμό. Ταυτόχρονα, η δομή της δράσης αναφερόταν από τη μία με το πάτημα σταφυλιών στον συλλογικό και ανώνυμο χορό και από την άλλη με την ποιητική απαγγελία στο εξατομικευμένο πρόσωπο, τα δύο συστατικά στοιχεία της δομής του αρχαίου δράματος.
Μαζί με τα παραπάνω, σε αναφορά με την αρχαία θέση της Ακαδημίας, έγινε ένα σχόλιο στον Πλάτωνα και το θέμα της πλατωνικής «ιδέας», με την τελική μορφή που πήρε η εγκατάσταση, καθώς διαμορφώθηκε ως ένα είδος ίχνους/μνημείου/ αναπαράστασης της ίδιας της δράσης μετά το πέρας της.
Συγκεκριμένα η εγκατάσταση και η δράση περιγράφονται ως εξής:
1. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ / ΘΕΑΤΡΟ
Στο αρχαιολογικό πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος εγκαταστάθηκε ένα «θέατρο- πατητήρι». Επί του δαπέδου της πλατείας τοποθετήθηκε ένα κεντρικό πατητήρι (ορχήστρα). Μπροστά του τοποθετήθηκαν περίπου ενενήντα δεμάτια σταριού σε παράλληλες σειρές. Τα δεμάτια χρησιμοποιήθηκαν ως πρόχειρες θέσεις για τους θεατές του πατήματος του σταφυλιού (κοίλον). Τέλος, οι ομιλητές (υποκριτές) της δράσης έστεκαν σε ιδεατό «βήμα», μπροστά σε υπάρχοντες διάσπαρτους αρχαίους δομικούς λίθους (σκηνή).
Η προτεινόμενη διάταξη του χώρου είχε απευθείας αναφορά στην αρχική διάταξη του ελληνικού θεάτρου, με την σκηνή-λογείον, την ορχήστρα και το κοίλον. Η διονυσιακή διάσταση του ανοικτού θεάτρου τονίστηκε από την σχέση ανάμεσα στον χορό και το πάτημα των σταφυλιών.
2. ΔΡΑΣΕΙΣ
Μετά την εγκατάσταση του «θεάτρου», ξεκίνησε η δράση του «πατήματος του σταφυλιού», το απόγευμα του Σαββάτου από τις 6 μμ. Η δράση/δράμα αποτελείτο από επιμέρους δρώμενα πατήματος, διανομής λόγου, παρασκευής μουσταλευριάς και διανομής της στους παρευρισκόμενους.
Στο ρυθμικό πάτημα σταφυλιών συμμετείχαν οι συντελεστές του συμβάντος καθώς και πολλοί παρευρισκόμενοι, κυρίως παιδιά της γειτονιάς προερχόμενα κυρίως από διάφορες μειονότητες.
Κατά την διάρκεια του πατήματος πραγματοποιήθηκε οργανωμένη δράση εκφοράς λόγου διάρκειας 20'-25' γύρω από την θεματική του οίνου και της μέθης, με κολλάζ ποιητικών και άλλων κειμένων. Στην δράση χρησιμοποιήθηκαν κείμενα από διαφορετικές πηγές, όπως: Όμηρος, Οσίπ Μάντελσταμ, Δημοτικά τραγούδια, Διοσκουρίδης, Ανακρεόντεια, Μαρίνα Τσβετάγεβα, Καρλ Μαρξ, Φρήντριχ Χέλντερλιν, Μισέλ Σερ, Φρήντριχ Νίτσε, Αρχίλοχος, Αντόνιο Νέγκρι, Συνταγές, Πιερ-Πάολο Παζολίνι, Μαγικοί Πάπυροι, Έμιλυ Ντίκινσον.
Η κυρίως δράση του πατήματος των σταφυλιών έκλεισε ενθουσιαστικά με την εισαγωγή μίας μπάντας κρουστών και το ρυθμικό της δυνατό χτύπημα.
3. ΜΝΗΜΕΙΟ
Μετά το τέλος της δράσης, από τα χρησιμοποιημένα δεμάτια του «κοίλου» δημιουργήθηκε (ως αναφορά στον Πλάτωνα) υπό μορφή διάτρητου πύργου το μνημείο της, ένα είδος «ίχνους» της δράσης. Από τον πύργο ως ηχητική εγκατάσταση γινόταν για μέρες η εκπομπή της τεκμηρίωσης της δράσης από επανασυντεθειμένα ηχητικά θραύσματα.
Δραματουργία και Εκφορά Κειμένων: Ισαβέλλα Μαρτζοπούλου, Στέργιος Μπαρρές.
Στη δράση εκφώνησης και πατήματος συμμετείχαν επίσης οι ποιητές και εικαστικοί καλλιτέχνες: Αντώνης Βολανάκης, Φοίβη Γιαννίση, Γιάννης Γρηγοριάδης, Ορέστης Δαβίας, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Νάντια Καλαρά, Ζήσης Κοτιώνης, Πάνος Κούρος, Κωνσταντίνος Ματσούκας, Ιάννα Μπούκοβα, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Νάνα Σαχίνη, Ελένη Τζιρτζιλάκη, Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Γιώργος Χαντζής.
Δράση διατροφής: Άννα Μαρουλάκη, Ελένη Ψυχούλη.
Μουσική: Πέτρος Κούρτης, συγκρότημα κρουστών Drumvoice.
Διοργάνωση: ΕΜΣΤ (Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) και Δήμος Αθηναίων. Ακαδημία Πλάτωνος, 24/09/2011.
IN-VINO-VERITAS / DIONYSOS TUB